ARHEOLOŠKI tim predvođen dr Vladimirom Petrovićem, naučnim savetnikom Balkanološkog instituta SANU i MA Gordanom Janjićem, muzejskim savetnikom Muzeja Krajine, uspešno je završio četvrtu sezonu arheoloških istraživanja lokaliteta Ćetaće kod Radujevca. Istraživači poručuju da je ona bila ključna za razumevanje ovog rimskog utvrđenja, kao i za planiranu konzervaciju i prezentaciju, ali posebno naglašavaju da posle ovogodišnjih iskopavanja više nema dileme da je reč o važnom vojnom rimskom utvrđenju Lakoburgus. On je već uvršćen u preliminarnu listu Uneska kao jedan od retkih očuvanih rimskih lokaliteta na dunavskom limesu.
Foto: S.M.Jovanović
Lokalitet Ćetaće smešten je u blizini ušća Timoka u Dunav, na tromeđi Srbije, Bugarske i Rumunije, prema mišljenju arheologa je dobro očuvano utvrđenje koje je bilo deo rimske granice poznate kao Limes. Ova fortifikacija, koja je imala ključnu ulogu u odbrani rute kroz dolinu Timoka, štiteći prilaz bogatim i značajnim gradovima centralnog Balkana pod rimskom kontrolom, postepeno otkriva svoje tajne.
Još je Prokopije Kesarijski (iz Cezarije) navodio u svojim delima da je Justinijan Prvi, na potesu između Akve, današnjeg Prahova i Dortikuma, Vrava u Bugarskoj, obnovio i utvrđenje Lakoburgus.
– Utvrdili smo da naš lokalitet Lakoburgus ili Ćetaće ima svoje slične parnjake u neposrednoj okolini negotinskog područja, pa i na samom području današnjeg Negotina. I svetska naučna javnost se slaže sa našom hipotezom da je ime ovog rimskog grada, odnosno utvrđenja Lakoburgus, što u prevodu znači utvrđenje pokraj neke stajaće vode, močvare, jezera ili poplavljenog ušća, u ovom slučaju ušća Timoka u Dunav – kaže dr Vladimir Petrović, naučni savetnik Balkanološkog instituta SANU.
Foto: S.M.Jovanović
Njegova strateška pozicija blizu ušća Timoka u Dunav, kao i veza sa antičkim gradom Akve, naglašava njegovu važnost u prošlosti.
– Ćetaće koje radimo intenzivno četiri godine zaredom, a imalo smo i lasersko skeniranje tzv. lidar, daje nam za pravo da verujemo da je reč o vojnom utvrđenju, ne prevelikom, ali vrlo značajnom. Jedno je, takođe, od onih na dunavskom limesu gde su Rimljani raznom signalizacijom: bakljama, svetlošću, konjanicima, kuririma… informisali jedni druge i tako štitili i čuvali ovu granicu – dodaje arheolog Gordan Janjić, muzejski savetnik.
MESTO U SVETSKOJ BAŠTINI
PREZENTACIJA arheoloških lokaliteta stručnoj i široj javnosti, ističu naši sagovornici, od suštinske je važnosti za očuvanje našeg kulturnog nasleđa i njegovu promociju na globalnom nivou.
– Pravilno konzervirani i predstavljeni lokaliteti ne samo da pružaju uvid u našu bogatu istoriju, već mogu postati značajna tačka interesovanja za međunarodne posetioce i istraživače. Na taj način omogućavamo da naši arheološki spomenici dobiju zasluženo mesto u svetskoj baštini – kaže Gordan Janjić.
Stručni tim istraživača ove godine fokusirao se na severni bedem u blizini severozapadne kule, istražene u prethodnim kampanjama.
– Cilj nam je da otkrijemo celokupan ugao utvrđenja, a možda i ulaz u samu fortifikaciju. Važno je da radimo temeljno, segment po segment, kako bismo što bolje razumeli strukturu utvrđenja – navodi dr Petrović.
Na osnovu četiri arheološke kampanje i obimnih terenskih istraživanja šire oblasti, ustanovljeno je da lokalitet ima više slojeva, od protoistorijskog, rimskog do ranovizantijskog perioda. Srećom, nije bio ugrožen izgradnjom đerdapskih elektrana, pa se i danas na ovom mestu naziru zidine i ugaone kule utvrđenja. Prethodne kampanje donele su mnoga saznanja o funkciji ovog utvrđenja, ali i neke od pokretnih nalaza, veoma važnih za detaljno proučavanje Lakoburgusa.
– Keramika i ostaci opeke sa natpisima koje smo tada pronašli ukazuju na značaj ovog lokaliteta u kasnoj antici. Iako još nismo došli do najdubljih slojeva gde očekujemo značajnije nalaze, ono što smo dosad otkrili obećava – dodaje Janjić.
PREDSTAVLjEN NAUČNICIMA SVETA
ZA lokalitet Ćetaće – Lakoburgus kako se u prošlosti najverovatnije zvao, svetska javnost zna, zbog još jedne prakse koju je ustanovio arheološki tim – da se odmah posle istraživanja rezultati predstave i na nekom od ozbiljnih svetskih naučnih kongresa. Nedavno su dr Petrović i Janjić o ovom lokalitetu govorili u Vidinu, u Bugarskoj, na Međunarodnom kongresu o dunavskim rimskim provincijama.
Lokalitet Ćetaće, čija je najranija faza izgradnje s kraja prvog veka, a poslednja u šestom veku, za vreme Justinijana Prvog. Na dunavskom limesu su i lokaliteti Mora Vagej u Mihajlovcu, Akvas u Prahovu, kao i Glamija u Rtkovu i Egeta u Brzoj Palanci u opštini Kladovo.